W dniu 23 września 2015 r. w Sejmie odbyło się posiedzenie Nadzwyczajnej Komisji ds. Energetyki i Surowców Naturalnych na którym Podsekretarz Stanu, Główny Geolog Kraju Sławomir M. Brodziński prezentował informacje o (1) udzielonych koncesjach oraz (2) o planowanym systemie ochrony złóż energetycznych kopalin strategicznych w przygotowywanej „Białej księdze ochrony złóż kopalin”.
Wiceminister podał ogólną liczbę koncesji według rodzaju działalności oraz kopalin. Na dzień 16 września 2015 r. w mocy pozostaje 625 koncesji udzielonych przez Ministra Środowiska. Wskazał, że główne pryncypia jakimi kieruje się Minister Środowiska przy udzielaniu koncesji to równość podmiotów, prowadzenie postępowania zgodnie z przepisami prawa, w tym Kodeksem postępowania administracyjnego. Wskazał także, że w przypadku wielości wniosków – ilość i zakres proponowanych prac ma decydujące znaczenie przy podejmowaniu decyzji.
Z inicjatywy Głównego Geologa Kraju („GGK”) omówione zostały postępowania konfliktowe na miedzi, węglu i soli potasowej. W tym kontekście GGK zapewniał, iż pozytywnie postrzega okoliczność, że kapitał zagraniczny chce w Polsce rozpoznawać złoża kopalin. Wskazał także, że od zasady równości traktowania podmiotów nie powinno być wyjątków.
W świetle prowadzonych w większości spornych przypadków długotrwałych procesów przed sądami administracyjnymi (a w wyjątkowych przypadkach nawet przed trybunałem arbitrażowym czy przed Komisją Europejską) GGK stwierdził, iż dużą nadzieję na uniknięcie tego typu konfliktów upatruje
w nowej procedurze tzw. „open door”, która została wprowadzona do Prawa geologicznego i górniczego z dniem 1 stycznia 2015 r.
Jeżeli chodzi o złoża węglowodorów, GGK poinformował, że dotychczas złożono 8 wniosków
o postępowanie kwalifikacyjne (4 procedowane na przepisach przejściowych, 4 procedowane na podstawie ustawy). Jedno postępowanie zostało zakończone.
Minister poinformował także iż obecnie Państwowa Służba Geologiczna prowadzi prace związane
z przygotowaniem dokumentacji niezbędnej dla ogłoszenia przez Ministra Środowiska w 2016 r. przetargów na koncesje dotyczące złóż węglowodorów. Przypomnieć bowiem należy, iż w związku
z nowymi regulacjami dotyczącymi węglowodorów to na organie koncesyjnym spoczywać będzie przygotowanie dużej części dokumentów, w tym dokonanie uzgodnień i opinii z wójtami (burmistrzami lub prezydentami miast).
Najistotniejsze jednak dla zebranego na Komisji gremium było uzyskanie informacji na temat długo oczekiwanej „Białej księgi ochrony złóż kopalin”.
Wiceminister podkreślił, że konieczność opracowania takiego dokumentu wynika z faktu, że w tym obszarze doszło do wieloletnich zaniedbań. Stąd pojawił się pomysł na dokument, który ma objąć złoża dotychczas udokumentowane i niezagospodarowane. Będą to złoża surowców energetycznych tj. węgla kamiennego, brunatnego, węglowodorów, rud i soli potasowo – magnezowych. GGK nie wykluczył jednak objęcia tym dokumentem również złóż kruszyw lub surowców chemicznych.
GGK podkreślił, że „Biała księga ochrony złóż” nie będzie obejmowała wszystkich zagadnień dotyczących szeroko rozumianej polityki surowcowej. Głównym celem dokumentu będzie zabezpieczenie złóż udokumentowanych i nieeksploatowanych, tak by inne inwestycje nie uniemożliwiały ich eksploatacji w przyszłości.
Dokument będzie miał charakter otwarty i będzie stanowił punkt wyjścia dla opracowania, przekonsultowania, a następnie usankcjonowania (poprzez nowelizację Prawa geologicznego
i górniczego) kryteriów oraz definicji pozwalających zaliczać złoża do określonej kategorii.
W swoim wystąpieniu Minister Brodziński zwrócił uwagę, że jednym z elementów prac związanych
z przygotowaniem „Białej księgi” jest opracowanie wstępnej listy złóż - ograniczonej do ok. 50 pozycji. Obecnie złóż niezagospodarowanych jest około 14.000, z czego Państwowa Służba Geologiczna wytypowała około 250, ale ta liczba, zdaniem GGK, jest nadal zbyt duża i należy ją ograniczyć.
„Biała księga” ma służyć poddaniu pewnych rozwiązań legislacyjnych pod dyskusję i nie będzie to dokument przedstawiający oficjalne stanowisko rządu, lecz jedynie pewną koncepcję, którą rząd będzie popierać - wskazywał GGK.
Nad dokumentem pracuje obecnie Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Środowiska we współpracy z Państwowym Instytutem Geologicznym (PIG-PIB) i ekspertami prawnymi.
Równolegle eksperci prawni pracują nad metodami ochrony złóż strategicznych na poziomie legislacyjnym.
Otwartą kwestią pozostaje na razie finansowanie tej ochrony, a GGK wskazał, iż nie przewiduje finansowania jej ze środków budżetowych, ale raczej widzi tu transfery np. z rąk inwestorów. Jeden
z przedstawicieli przedsiębiorców poddał pod rozwagę propozycję finansowania gmin obowiązanych do ochrony złóż z części tzw. „janosikowego”.
„Biała księga ochrony złóż” ma być upubliczniona w połowie października br.