Szum wokół boomu łupkowego oraz ogłaszane w poprzednich latach perspektywy wskazujące na to, że Polska ma duże szanse na stanie się węglowodorowym „Eldorado” spowodowały, że nowelizacja Prawa geologicznego i górniczego (PGG) z 11 lipca 2014 r. kojarzona była w mediach głównie z tzw. „łupkami”.
Rzeczywiście największe zmiany dotyczyły zasad udzielania i wykonywania koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów, nie tylko tych ze złóż niekonwencjonalnych, jednak warto także pochylić się nad zmianami, które dotyczą pozostałych kopalin.
Zmian w tym zakresie, jeżeli przyjrzeć się bliżej, jest sporo. Choć czasami zmiany dotyczą dodania jednego, czy dwóch ustępów w artykule (np. w art. 32 lub 81 PGG), to często mają one znaczący wpływ na wykonywanie działalności.
Jedną z najistotniejszych zmian było wprowadzenie nowego trybu udzielania koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie. W art. 28i – 28l PGG opisano procedurę tzw. „open dooru” (porównywania wniosków).
Zmiany w tym zakresie podyktowane były pojawieniem się dużej konkurencji wobec potencjalnych obszarów koncesyjnych. O ile sam wzrost konkurencji należy ocenić pozytywnie, o tyle brak regulacji jak rozstrzygać i czego oczekiwać od organu w tym zakresie, zdecydowanie nie.
Konsekwencją tego braku było, w sytuacji złożenia co najmniej dwóch wniosków na ten sam (lub częściowo ten sam) obszar, prowadzenie dwóch odrębnych postępowań, w których każdy
z konkurencyjnych podmiotów był stroną. Nie trudno się przy tym domyślić, że każdy z tych podmiotów próbował udowodnić o wyższości swojego wniosku nad wnioskiem konkurenta. Pomimo prowadzenia przez organ rozprawy administracyjnej w celu wypracowania kompromisu, rzadko kiedy do takiego dochodziło. W efekcie postępowania trwały długo, a decyzje trafiały ostatecznie do sądów administracyjnych, które także wydawały sprzeczne orzeczenia w tym zakresie. Sytuacji nie poprawiał fakt, iż przesłanki do domowy udzielenia koncesji określone w art. 29 PGG skonstruowane były w formie klauzul generalnych. Niejasna pozostawała także relacja zasad udzielania koncesji zgodnie z PGG do określonego w art. 14 PGG przetargu na użytkowanie górnicze oraz zasad udzielania koncesji w drodze przetargu określonych w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Wszystkie te problemy skłoniły ustawodawcę do uregulowania tej sytuacji. W dużym skrócie nowa procedura polega na porównywaniu wniosków dotyczących tej samej przestrzeni oraz rodzaju działalności i wyboru najlepszego z nich.
Tak, jak dotychczas postępowanie jest inicjowane wnioskiem przedsiębiorcy. Różnica polega na tym, że o złożeniu wniosku Minister Środowiska informuje ogłoszeniem (publikowanym w BIP-ie oraz na stronach www) wskazując granice przestrzeni objętej wnioskiem i termin na składanie wniosków przez inne podmioty.
Na marginesie warto także wskazać, iż same wymogi wniosku uległy zmianie (art. 24 i 25 PGG). Zniknął obowiązek przekazywania informacji o zabytkach oraz o przeznaczeniu nieruchomości, a oznaczenie właścicieli nieruchomości powinno odbywać się obecnie na podstawie ewidencji gruntów i budynków (bez konieczności dołączania wypisów z ksiąg wieczystych). Dodatkowo obowiązek przedkładania wykazu obszarów objętych formami ochrony ograniczono do przedsięwzięć niewymagających decyzji środowiskowych. Nowym obowiązkiem jest wskazywanie we wniosku na poszukiwanie lub rozpoznawanie minimalnej kategorii rozpoznania złoża.
Termin na składanie innych wniosków nie może być dłuższy niż 90 dni, co oznacza, że Minister Środowiska za każdy razem będzie oceniał jaki czas jest potrzebny innym podmiotom na przygotowanie i złożenie wniosków.
W sytuacji kiedy w tym terminie nie wpłynie inny wniosek procedura toczy się jak na dotychczasowych zasadach – konieczne jest uzyskanie opinii albo uzgodnień właściwych organów określonych w art. 8 lub 23 PGG.
W przypadku wpłynięcia innych wniosków, będą one ocenianie pod względem formalnym
i merytorycznym, z tą różnicą, że będą one także porównywane wg kryteriów wskazanych w art. 28k PGG tj. proponowanego zakresu prac geologicznych, w tym robót geologicznych, czasu, na jaki ma być udzielona koncesja, terminu rozpoczęcia zamierzonej działalności, finansowych możliwości wnioskodawcy oraz proponowanej technologii.
I tu uwaga – należy dobrze zastanowić się nad wnioskiem oraz projektem robót geologicznych – bo
w toku postępowania nie będzie możliwa ich zmiana, która mogłaby wpłynąć na ocenę tych kryteriów.
Również w tym przypadku konieczne będzie uzyskanie opinii albo uzgodnień. Praktyka pokaże czy będą one uzyskiwane wobec wybranego najlepszego wniosku, czy niezależnie od oceny merytorycznej wobec każdego ze złożonych wniosków.
Po przeprowadzeniu całej procedury podmiot, który złożył najlepszy wniosek otrzyma koncesję,
a pozostałe podmioty otrzymają decyzje odmowne. Oczywiście nie można zapomnieć o pozostałych przesłankach odmowy udzielenia koncesji określonych w art. 29 PGG, w tym m.in. sprzeciwianie się interesowi publicznemu, w szczególności związanemu z bezpieczeństwem państwa, lub ochroną środowiska czy racjonalną gospodarką złożami kopalin.
NASZYM ZDANIEM
Nowa procedura stanowi próbę rozwiązania praktycznych problemów jakie coraz częściej pojawiały się w toczących się postępowaniach. Dzięki niej możliwe będzie uniknięcie sytuacji, gdy na końcowym etapie postępowania, tuż po uzyskaniu wszelkich opinii, nagle pojawi się konkurencyjny wniosek, który spowoduje znaczne wydłużenie postępowania oraz niepewność co do jego wyniku.
„Open door” wyeliminował, w naszej opinii, wątpliwości interpretacyjne dotyczące okoliczności czy powinno się w sytuacji konkurencyjnych wniosków stosować przetarg na użytkowanie. W praktyce stosowanie przetargu powinno być ograniczone do sytuacji, kiedy organ będzie chciał działać w tym trybie z urzędu.
Minusem może być wydłużenie postępowania do nawet 3 m-cy w sytuacji gdy żaden inny podmiot się nie zgłosi, ale ostatecznie nigdy nie da się przewidzieć czy taki wniosek nie wpłynie, a wówczas procedura ta powinna jednak przyspieszyć rozpatrywanie wniosków.
Nowym zadaniem przedsiębiorców planujących ubiegać się o koncesje będzie także codzienne śledzenie stron internetowych organu w poszukiwaniu ogłoszeń lub przeciwnie z nadzieją, że ich obszar nie jest jeszcze zagospodarowany.
Dotychczas nie przeprowadzono pełnej procedury „open dooor”, gdyż do prowadzonych w nowym trybie postępowań o udzielenie koncesji nie dołączył się żaden konkurencyjny podmiot. Dopiero zastosowanie tych przepisów w praktyce pozwoli wyłonić potencjalne problemy czy luki. W przypadku pojawienia się takich problemów postaramy się Państwa o nich informować na bieżąco.
Kiedy już przedsiębiorca, po stoczeniu „bojów” przed organem, a zapewne również przed sądami administracyjnymi, uzyska koncesję - będzie mógł przejść do jej wykonywania, przy pozytywnych wynikach do udokumentowania złoża, a następnie do wydobywania. Na tym etapie działalności czeka go także kilka zmian wprowadzonych ustawą, ale o tym w kolejnych wpisach.