Nie ulega wątpliwości, że węgiel wciąż będzie jednym z najważniejszych nośników energii, umożliwiającymi rozwój zarówno w Polsce, w Europie jak i na całym świecie. Utrzymanie wiodącej roli węgla przy kreowanej obecnie polityce klimatycznej UE jest zadaniem trudnym, i wymaga wdrożenia niskoemisyjnych technologii związanych z nowoczesnymi, efektywnymi i czystymi procesami wytwarzania energii elektrycznej na jego bazie, określanych mianem Czystych Technologii Węglowych („CTW”).
Do tego typu technologii zaliczyć można proces nadziemnego zgazowania węgla, który może odbywać się w dwóch możliwych kierunkach. Pierwszy zasadniczy to poligeneracja
w układach chemiczno-energetycznych, a drugi to substytucja paliw gazowych i ciekłych otrzymywanych dotychczas z ropy naftowej i gazu ziemnego.
Wdrożenie zgazowania węgla na skalę produkcyjną może mieć istotne znaczenie dla przedsiębiorców z branży chemicznej. Gaz syntezowy otrzymywany w procesie zgazowania jest podstawowym półproduktem dla produkcji metanolu, a z wodoru otrzymanego z gazu syntezowego produkuje się amoniak, na którym opiera się przemysł związków azotowych.
Obecnie przemysł nawozów azotowych w Polsce zużywa ok. 2,5 mld m3 gazu ziemnego rocznie. Zgazowanie węgla jest także wykorzystywane do produkcji amoniaku, wodoru i metanolu.
Badając uwarunkowania wdrożenia technologii zgazowania węgla warto pamiętać, że proces zgazowania obejmuje, poza samym jego zgazowaniem, również takie obszary działalności jak wydobycie i przeróbka, transport, składowanie i uśrednianie węgla oraz zagospodarowanie odpadów z wydobycia i wykorzystania węgla.
W naszej ocenie każda próba wdrożenia technologii CTW powinna być poprzedzona dokonaniem analizy zgodności projektowanych technologii zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi oraz wspólnotowymi, w tym w szczególności z regulacjami związanymi z ochroną środowiska.
Jest to zadanie niełatwe z uwagi na fakt, iż istniejące regulacje nie zawsze nadążają z rozwijającym się rynkiem innowacyjnych technologii.
Przykładowo dla projektów wdrażających nowe technologie zgazowania węgla analizie powinny zostać poddane w szczególności ograniczenia wynikające z:
-
regulacji związanych z ochroną środowiska, w tym koniecznością uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, pozwoleń zintegrowanych, pozwoleń wodno-prawnych;
-
regulacji związanych z reglamentowaniem działalności związanej z produkcją paliw lub energii elektrycznej i związanego z tym obowiązku uzyskania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej, koncesji na magazynowanie gazu;
-
regulacji związanych z całym procesem inwestycjom od momentu projektowania do faktycznej jego realizacji, w tym regulacji związanych z procesem budowlanym, zagospodarowaniem przestrzennym;
-
regulacji krajowych i unijnych w zakresie: gospodarki odpadowej, pod kątem znalezienia rozwiązań umożliwiających wykorzystania powstałych w procesie zgazowania odpadów, w tym żużli i popiołów lotnych.
Zgazowanie węgla jest niewątpliwie paliwem bardziej przyjaznym dla środowiska niż węgiel naturalny spalany w kotłach elektrowni czy domowych piecach. Podczas samego procesu uwodornienia wyzwalają się znaczne ilości dwutlenku węgla, jednak w instalacji CTW gaz ten o wiele łatwiej jest wychwycić. Problemem pozostaje kwestia składowania lub dalszego zagospodarowania odseparowanego CO2. Na świecie opracowano szereg technologii zarówno wychwytywania CO2 przed, jak i w trakcie samego procesu spalania, a także jego magazynowania (CCS – Carbon Capturage & Storage). Coraz więcej zainteresowania budzi tzw. podziemne składowanie CO2, jednak
w polskich warunkach jest ono ograniczone zgodnie z prawem Geologicznym i górniczym do tzw. projektów demonstracyjnych spełniających warunki określone w decyzji Komisji Europejskiej.
Doświadczenia wielu ośrodków zajmujących się badaniami nad technologią zgazowania wykazują dużą elastyczność procesu na stosowanie różnych paliw i odpadów jako nadawy do zgazowania. Szczególnie interesujące są wyniki badań w zakresie zgazowania łącznie odpadów węglowych i komunalnych oraz biomasy. Możliwości łączenia procesu zgazowania węgla z odpadami stwarzają warunki do rozwiązywania problemów zagospodarowania odpadów komunalnych. Technologia zgazowania może być zatem nie tylko rozwiązaniem problemów energetyki i chemii, ale także może przyczynić się do rozwiązania problemu utylizacji odpadów komunalnych.