Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów (III transza deregulacji) przewiduje szereg zmian oraz ułatwień w uzyskiwaniu m.in. kwalifikacji geologicznych oraz zawodów górniczych. Projekt został 7 sierpnia 2015 r. przekazany Prezydentowi RP do podpisu.
Szczegółowo zakres proponowanych zmian w zakresie kwalifikacji geologicznych został opisany w materiale umieszczonym na blogu w dniu 22 maja 2015 r. pt. „Czy planowane zmiany w zakresie uprawnień geologicznych wejdą w życie?”. Wskazywaliśmy wówczas, iż prace nad projektem utknęły na prawie rok w Sejmie RP.
Warto przypomnieć, że zgodnie z projektem zmiany dotyczą połączenia niektórych kategorii uprawnień oraz zmiany zakresu uprawnień w niektórych kategoriach. Zniesiony zostanie obowiązek posiadania kwalifikacji zawodowych do wykonywania, nadzorowania i kierowania pracami geofizycznymi innym niż prace sejsmiczne i geofizyka wiertnicza. Ponadto, projekt przewiduje uchylenie kategorii X oraz połączenie kategorii XI i XII – w kategorię XIII.
Na podstawie projektowanych zmian, kwalifikacje w kategorii I-VIII upoważniać będą do wykonywania i kierowania pracami geologicznymi w zakresie regionalnych badań budowy geologicznej kraju oraz otworów wiertniczych głębokiego podłoża, niezwiązanych z dokumentowaniem złóż kopalin. Regulacja ta zastąpi dotychczasowe przepisy ograniczające wykonywanie takich zadań wyłącznie dla osób posiadających kwalifikacje w kategorii I-V i VIII.
Planowane zmiany obejmują również zasady postępowania w sprawie stwierdzenia kwalifikacji jak i zmiany w zakresie uznawania praktyk oraz wykształcenia kierunkowego.
Ponadto proponowane w ustawie rozwiązania stanowią kolejny etap procesu deregulacji zawodów górniczych. Poniżej przedstawimy niektóre z nowych rozwiązań regulacyjnych. Przewidują one dereglamentację kolejnych stanowisk w ruchu zakładu górniczego, na których są wykonywane czynności specjalistyczne (do stanowisk tych należą m.in. instruktor strzałowy w podziemnych zakładach górniczych, spawacz w podziemnych zakładach górniczych, spawacz w odkrywkowych zakładach górniczych).
Ustawa wprowadza także możliwości łącznego stwierdzenia kwalifikacji w poszczególnych obszarach działalności górniczej (podziemnej, w tym obejmującej działalność prowadzoną na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, odkrywkowej, otworowej); zmiana ta dotyczy wszystkich przypadków, w których pozostawiono obowiązek stwierdzenia kwalifikacji.
Ustawa zniosła trójszczeblowy (dozór wyższy, dozór średni i dozór niższy) na rzecz dwuszczeblowego (dozór wyższy i dozór) podział osób dozoru ruchu zakładu górniczego.
Rozszerzono zakres uprawnień wypływających ze świadectwa stwierdzającego kwalifikacje mierniczego górniczego, kwalifikacje geologa górniczego albo kwalifikacje geofizyka górniczego poprzez objęcie tymi uprawnieniami również adekwatnych stanowisk kierowników działów ruchu w zakładach górniczych, a w konsekwencji rezygnację z odrębnych stwierdzeń kwalifikacji kierowników działów: mierniczego oraz geologicznego.
Uelastyczniono przepisy dotyczące zakresu stwierdzanych kwalifikacji, przez wprowadzenie możliwości wyboru konkretnej treści wniosku o stwierdzenie kwalifikacji (w ramach każdego rodzaju zakładu górniczego i każdej metody prowadzenia działalności). Pozwoli to na zmniejszenie liczby postępowań.
Istotną zmianą jest także przyjęcie regulacji, zgodnie z którą podmiotami obowiązanymi do określenia przygotowania i doświadczenia zawodowego są pracodawcy. W dotychczasowej praktyce istniały wątpliwości, czy np. w przypadku wykonywania powierzonych czynności w ruchu zakładu górniczego lub zakładu wykonującego roboty geologiczne wymagania te określa przedsiębiorca powierzający wykonywanie tych czynności czy podmiot wykonujący te czynności.
Nowa regulacja zapewnienia spójność ustawy Prawo geologiczne i górnicze z przepisami o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, przez rezygnację z dualizmu badań psychiatrycznych i psychologicznych, które w aktualnym stanie prawnym w odniesieniu do górników strzałowych (strzałowych w odkrywkowych zakładach górniczych oraz zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi) oraz wydawców środków strzałowych, a także (w przypadku podziemnych zakładów górniczych) instruktorów strzałowych, są przeprowadzane zarówno na podstawie przepisów Prawa geologicznego i górniczego, jak i na podstawie przepisów o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. Usunięto w ten sposób obowiązek uzyskiwania przez te osoby aż czterech dokumentów: dwóch orzeczeń lekarskich oraz dwóch orzeczeń psychologicznych.
Do zakończenia procesu legislacyjnego konieczne jest jeszcze podpisanie ustawy przez Prezydenta RP i ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Ustawa wejdzie w życie w zakresie omawianych zmian w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia jej w Dzienniku Ustaw.